Periodiek behandelt DNZB diverse onderwerpen over zzp’ers in de zorg en publiceert haar opinie over actuele onderwerpen in de media.

Is het negatieve sentiment over de zzp’er terecht?

Steeds vaker is er in de media negatieve aandacht voor zzp’ers in de zorg. Is dat wel terecht? Er wordt regelmatig ten onrechte een verkeerd beeld gegeven over de zzp’er in de zorg.

In deze blog geven wij aandacht aan de onmisbare rol die zzp’ers spelen in de personele bezetting van zorgorganisaties. Tevens ontkrachten we in dit stuk terugkerende stellingen die we zien in de media. We sluiten af met een aantal oplossingsrichtingen voor de door de zorginstellingen geschetste problemen.

Recent kopte een artikel van de NOS nog: “zorginstellingen willen af van ZZP’ers: Balans is zoek” (https://nos.nl/artikel/2464288-zorginstellingen-willen-af-van-zzp-ers-balans-is-zoek). In het artikel wordt de suggestie gewekt dat zorginstellingen van de zzp’ers af willen. Maar is dat zo?

We zien in dergelijke artikelen dat er een eenzijdig beeld geschetst wordt. Er vindt geen hoor en wederhoor plaats bij de belangrijkste instanties en de zorgprofessionals zelf. Daarnaast worden vaak misvattingen en onjuistheden opgeschreven. Reden voor DNZB om een beeld te schetsen wat gebaseerd is op feitelijkheden in plaats van sentiment.

Kosten van de zzp’er gestegen

In het artikel van NOS worden de fors gestegen kosten (gebaseerd op onderzoek van Accountants- en advieskantoor BDO) voor zzp’ers als belangrijkste argument gebruikt voor zorginstellingen om van de zzp’ers ‘af te willen’. Als we inzoomen op de hogere kosten voor inhuur van zorgpersoneel zien we dat het hier gaat om kosten voor zowel zzp’ers, detacheerders als uitzendkrachten. Dit is een belangrijke kanttekening aangezien er een verkeerd beeld geschetst wordt wanneer deze verschillende vormen van inhuur op één hoop gegooid worden.

Onder de stijgende kosten vallen dus ook de traditionele uitzendkrachten. Deze vorm van inhuur is over het algemeen duurder dan zzp’ers door alleen al de btw die uitzendbureaus in rekening moeten brengen over het uurtarief aan zorginstellingen. Btw die zorginstellingen op hun beurt niet kunnen terugvragen omdat zij vrijgesteld zijn van btw. De 21% btw is daarmee een extra kostenpost.

Wat ligt er nog meer ten grondslag aan de gestegen kosten? Wij zien de volgende oorzaken:

• Door vergrijzing neemt de vraag naar zorg toe
• De gemiddelde leeftijd van zorgprofessionals neemt toe waardoor uitstroom wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd groter wordt
• Het ziekteverzuim is toegenomen, in 2022 was het verzuim in de zorg hoger dan ooit
• Cao-bepalingen zijn star en vormen voor medewerkers een belangrijke reden het loondienstverband in de zorg te beëindigen, dit veroorzaakt uitstroom

Het is dan ook niet meer dan logisch dat de kosten van externe arbeid in de zorg stijgt. Dat doet het over de gehele linie door de grotere vraag. Enerzijds door een hogere zorgvraag, anderzijds door tekorten in de formatie.

Zzp’ers niet duurder

Is een zzp’er per saldo duurder dan personeel in loondienst? DNZB maakt bij verschillende situaties berekeningen van de kosten voor personeel in loondienst, zzp’ers en uitzendkrachten. Op deze manier krijgt een zorginstelling inzicht in de daadwerkelijke kosten van de verschillende vormen van personele inzet. DNZB concludeert dat in veel gevallen, met juiste inzet, een zzp’er niet duurder is dan een medewerker in loondienst. Zie hiervoor ook het artikel: https://www.zzp-erindezorg.nl/blog/zzp-uurtarief-en-loonkosten-hoeven-niet-ver-uit-elkaar-te-liggen. In de berekeningen gaat DNZB niet alleen uit van het uurloon. DNZB rekent onder andere ook de diverse aanvullende werkgeverslasten, verzuim en indirecte uren door.

Door externe inhuur wordt de zorginstelling juist in staat gesteld aan de zorgvraag te voldoen en daardoor zorg te kunnen declareren. Met name in de thuiszorg leidt de inzet van zzp’ers juist tot een hogere productie.

Noodzaak flexibele schil                                                       

Voor organisaties is het noodzakelijk personele inzet direct te kunnen op- en afschalen bij fluctuaties in de zorgvraag en/of het personeelsbestand. Verlof, verzuim en vacatureruimte moeten opgevangen kunnen worden. Dit zijn de twee hoofdredenen waarom iedere zorgorganisatie behoefte heeft aan een flexibele schil.  De flexibele inzet beweegt mee met de zorgvraag en de vaste formatie en maakt zo een zorgorganisatie wendbaar.

Gelukszoekers

In het artikel worden zzp’ers gelukszoekers genoemd en wordt geschetst dat zzp’ers niet flexibel zijn en vaak niet willen werken in de zomervakantie of op feestdagen. Deze uitspraken van een directeur van een zorginstelling zijn in strijd met de praktijk en worden niet herkend. In een gestructureerde planning kan de zzp’er alleen reageren op diensten die het vaste personeel niet wenst of kan doen. Gegevens uit de database van DNZB tonen dat de afgelopen vijf jaar de zzp-inzet in de zomerperiodes bijna verdubbeld is ten opzichte van de periodes voorafgaand en na de zomervakantie. Aanvullend toont de data aan dat zzp’ers alle type diensten draaien, waarbij zij evenveel dag- als ORT-diensten draaien en veelvuldig worden ingezet op feestdagen.

De zelfstandigen in de zorg zijn zeker geen gelukszoekers te noemen. Uit enquêtes die DNZB onder de zelfstandigen uitvoert, blijkt dat de meeste zelfstandigen bewust kiezen voor het ondernemerschap. De flexibiliteit spreekt de zelfstandigen aan, de verscheidenheid aan diensten en de vergroting van kwaliteit in de zorg waarvoor ze verantwoordelijk zijn. In loondienst krijgen ze minder verantwoordelijkheid, is er geen flexibiliteit en zit men in het keurslijf van dezelfde werkzaamheden of te weinig uren. Duidelijk is ook dat zorginstellingen soms zelf debet zijn aan het feit dat voor het zzp-schap wordt gekozen. Bijvoorbeeld wanneer zorginstellingen kleine contracten en korte diensten bieden, waardoor de zorgprofessionals niet in hun inkomensbehoeften kunnen voorzien. Het zzp-schap is dan een bewuste keuze.

Toekomst

Hoe kunnen zorgorganisaties ongewenste uitstroom van medewerkers positief beïnvloeden? Onderzoeken wijzen uit dat medewerkers uit loondienst gaan om redenen als; weinig regie in het rooster, ontevredenheid over de contractgrootte en toenemende werkdruk. Maar kunnen de zorginstellingen daar wat aan doen? Momenteel remmen allerlei arbeidsrechtelijke voorwaarden (contractenduur, minimale uren en CAO) de zorginstellingen in hun weg naar een oplossing.

Daarentegen is het vormen van een strategisch beleid op externe inzet een uitvoerbare daad en een eerste stap vooruit. Een beleid, niet alleen gebaseerd op efficiency – welke optie leidt tot de laagste kosten? – maar op de visie van een zorgorganisatie en het rendement op lange termijn. Het creëren van een flexibele schil die in gezonde verhouding is met het eigen personeelsbestand en zorgt voor meer continuïteit en kwaliteit van zorg voor de bewoners.

Kortom: zzp-inzet heeft een onmisbare rol in de totale benodigde arbeid in de zorgsector en heeft unieke voordelen, mits het op een juiste manier wordt ingezet. DNZB bemoedigt zorginstellingen om dit gesprek aan te gaan. Zet het ‘belangrijkste pijnpunt’ om naar het grootste gewin. Dit realiseert een organisatie, niet door het onderwerp uit de weg te gaan, niet door mee te gaan in het negatieve sentiment, maar door als organisatie aandacht te besteden aan het vormen van een strategisch beleid op externe inzet.